ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΣΠΙΤΙΩΝ

Ο εξοπλισμός των σπιτιών ήταν φτωχός και τα οικιακά σκεύη ελάχιστα, κατασκευασμένα από ταπεινά υλικά (συνήθως από ξύλο και πηλό).
Από τα έπιπλα και τα σκεύη που χρησιμοποιούσαν οι παλαιότεροι στα σπίτια τους, θα αναφερθούμε μόνο σε αυτά που δεν χρησιμοποιούνται σήμερα και είναι ολότελα άγνωστα στους νεότερους. Προφανώς όλα τα σπίτια δεν τα είχαν όλα αυτά τα σκεύη και τα έπιπλα. Πολλά σπίτια δέν είχαν παρα ελάχιστα και για κάποιες δουλείες δανείζονταν από άλλους κατοίκους. 

Τα έπιπλα της σάλας:

Τα κρεβάτια ήταν φτιαγμένα με σανίδες που στηρίζονταν σε τρίποδα και πάνω τους δέχονταν το στρώμα γεμισμένο με άχυρα ή φλέτσια (φλούδες αραποσιτιού) ή κουρέλια.

1. Η κούνια ένα ξύλινο κρεβατάκι για τα μικρά παιδιά με στρογγυλεμένη βάση για στήριγμα, ώστε να κουνιέται πέρα δώθε, για να μην κλαίνε και για να κοιμούνται εύκολα τα μικρά παιδιά.
2. Ο γιούκος με τα καλά ρούχα.
3. Το τραπέζι με τις καρέκλες γύρω-γύρω.
4. Ο καθρέφτης κρεμασμένος στον τοίχο.

Τα σκεύη και τα έπιπλα του χειμωνιάτικου:

1. Η πυροστιά, ήταν τριγωνική ισοσκελής σιδερένια κατασκευή για να υποβαστάζει πάνω από τη φωτιά τα καζάνια, τον τέντζερη και άλλα μαγειρικά σκεύη.
2. Ο τέντζερης και το τσουκάλι, για το μαγείρεμα.
3. Το μπρίκι, φτιαγμένο από χαλκό ή λαμαρίνα με ουρά για να πιάνεται. Χρησιμοποιούνταν για το ζέσταμα νερού ή παρασκευή τσαγιού και καφέ.
4. Η μασιά, σιδερένιο εργαλείο που αποτελούνταν από μια σιδερόβεργα με λαβή και κρίκο πίσω και το τριγωνικό άκρο, για το ξύσιμο των ξύλων και το μάζεμα της στάχτης.
5. Το σίδερο, είχε σχήμα τριγωνικό και ήταν φτιαγμένο από μαντέμι. Ήταν κούφιο εσωτερικά και άνοιγε από πάνω, για να βάζουν τα κάρβουνα. Στο καπάκι ήταν προσαρμοσμένο το ξύλινο χερούλι.
6. Τα χαλκωματένια ταψιά, για να ψήνουν τις πίτες και τα γλυκά.
7. Τα κουτάλια ή χουλιάρια φτιαγμένα από ξύλο κουμαριάς.
8. Τα πιρούνια , που ήταν μπρούτζινα και ξύλινα.
9. Οι κούπες, ήταν πήλινα ή ξύλινα σκεύη σε διάφορα μεγέθη. Κούπες ή μουρχούτες λέγανε και τα βαθιά πιάτα, που έτριβαν ψωμί μέσα στο γάλα .
10. Το γουδί, για να χτυπούν μέσα καρύδια, αμύγδαλα, σκόρδα και διάφορα άλλα με το γουδοχέρι.
11. Το ξύλινο σκαφίδι, για να ζυμώνουν οι νοικοκυρές το ψωμί και το ζυμάρι για τις χυλοπίτες και τον τραχανά.
12. Ο πλάστης, ένα μακρύ στρογγυλό ξύλο με το οποίο πλάθανε το φύλλο για τις χυλοπίτες, τις λαχανόπιτες, τα μακαρόνια κ.λ.π.
13. Ο σοφράς ήταν συνήθως ένα στρογγυλό, ξύλινο τραπέζι με κοντά πόδια. (με τάβλες πλατανίσιες, καρφωμένες σε δυο πλατιά ξύλα συνδεμένα μεταξύ τους με ένα τρίτο, που χρησίμευαν για πόδια). Στο σοφρά τρώγανε αλλά και πλάθανε φύλλο για χυλοπίτες και δίπλες .
14. Τα σκαμνιά, μικρά ξύλινα καθίσματα φτιαγμένα με σανίδες, κατάλληλα για το παραγώνι.

 

Τα φωτιστικά σκεύη:

1. Το λυχνάρι, τσίγκινη ή λαμαρινένια κατασκευή που από το στενό της άνοιγμα έβγαινε το φυτίλι. Το κρέμαγαν σε καρφί μέσα στο τζάκι για να φωτίζει αμυδρά στη γωνιά ή το έπαιρναν στο χέρι όταν κατέβαιναν στο κατώγι. Έβγαζε πολύ καπνό.
2. Το λαδοφάναρο, μεταλλική κατασκευή με τζάμια στις τέσσερις πλευρές και χερούλι από πάνω. Η ενεργειακή πηγή του ήταν το λάδι, που φυλασσόταν μέσα σε μικρό κυλινδρικό δοχείο με μικρό άνοιγμα στην πάνω έδρα, μέσα από το οποίο περνούσε το βαμβακερό φυτίλι.
3. Η λάμπα ήταν το κυρίως γυάλινο φωτιστικό του σπιτιού, που έκαιγε φωτιστικό πετρέλαιο. Το κάτω μέρος της λάμπας αποθήκευε το πετρέλαιο και βίδωνε ο μηχανισμός που ανέβαζε το φυτίλι. Το λαμπόγιαλο στερεωνόταν στο μηχανισμό του φυτιλιού.
4. Το καντήλι ήταν ένα ποτήρι γυάλινο ή σιδερένιο με ένα βαμβακερό φυτίλι γεμάτο λάδι και νερό. Αργότερα βγήκαν τα ποικιλόχρωμα με διάφορα σχήματα, με τις αλυσίδες που κρέμονταν από το ταβάνι δίπλα στα εικονίσματα και που τραβώντας από τον κάτω χαλκά έφταναν μέχρι το ύψος της νοικοκυράς να τα ανάψει. Χρησιμοποιούσαν καντηλήθρες και φυτίλια.

Αποθηκευτικά έπιπλα και σκεύη:

1. Τα εντοιχισμένα ντουλάπια ήταν τα πρώτα υποτυπώδη έπιπλα. Πραγματικές ντουλάπες με τη σημερινή έννοια δεν υπήρχαν.
2. Οι κασέλες, επιμήκη ξύλινα κιβώτια με απλή ή σκαλιστή μπροστινή όψη. Μέσα έβαζαν για φύλαξη: ρούχα, τρόφιμα, γλυκά και άλλα αντικείμενα.
3. Τα μπαούλα ήταν ξύλινα μακρόστενα κιβώτια με την επάνω πλευρά ανοιγόμενη. Δεξιά και αριστερά είχε χερούλια, ενώ στην μπροστινή όψη υπήρχαν κλειδαριές που κούμπωναν στο καπάκι. Η επιφάνειά τους ήταν μεταλλική ή ξύλινη, λουστραρισμένη με παραστάσεις σκαλιστές ή ανάγλυφες, διακοσμημένες με μεταλλικά καρφιά. Χρησίμευε για να αποθηκεύουν οι νοικοκυρές τα προικιά τους, τα ρούχα τους και οτιδήποτε πολύτιμο είχαν.
4. Τα κασόνια, μεγάλα ξύλινα πλατανίσια κιβώτια με διαστάσεις 2Χ0,7Χ0,7 μέτρα, με το μισό σκέπασμα της πάνω πλευράς να ανοίγει. Εσωτερικά χωριζόταν σε διαμερίσματα και έβαζαν γεννήματα (βρόμη, σιτάρι, κριθάρι και καλαμπόκι).
5. Οι πήλινες στάμνες και τα λαγήνια. Πλατύστομα πήλινα σκεύη με μεγάλη κοιλιά και χερούλια κοντά στο στόμιο. Αποθήκευαν σε αυτά: παστό, τουρσί, ξύδι, πετιμέζι κ.ά.
6. Οι ξύλινες κάδες, για φύλαξη τυριού, λαδιού, κλπ..
7. Το τουλούμι κατασκευασμένο από το τομάρι κατσικιού για την αποθήκευση τυριού αλλά και για μεταφορά υγρών (Λάδι Κρασί )

Τα σκεύη μεταφοράς αγαθών:

1. Τα ξύλινα βαρέλια και οι τσότρες για να μεταφέρουν το νερό στο σπίτι ή το χωράφι.
2. Τα κοφίνια και οι κόφες – πούργια , πλεγμένα με σχίσματα καλαμιού πάνω στον πάτο και το σκελετό από βέργες λυγαριάς, οι οποίες πλέκονται στο τέλος για να σχηματίσουν τα χείλη των κοφινιών.
3. Το κάνιστρο, πλατύστομο καλάθι με δύο λαβές. Το χρησιμοποιούσαν για να βάζουν τα κόλλυβα και το ψωμί για τα μνημόσυνα.
4. Τα σακούλια , για τη μεταφορά του φαγητού και των διαφόρων αγαθών.
5. Η βεδούρα, μέσα στην οποία έβαζαν και μετέφεραν το φαγητό.

Τα σκεύη του πλυσταριού:

1. Το χαρανί, μεγάλο χαλκωματένιο κυλινδρικό δοχείο με δύο χερούλια κοντά στα χείλια. Το χρησιμοποιούσαν για να βράζουν νερό για το πλύσιμο ή για να μαγειρέψουν μεγάλες ποσότητες φαγητού για γάμους.
2. Η ξύλινη σκάφη, για να πλένουν με αλισίβα (στάχτη με νερό) οι νοικοκυρές.
3. Ο κόπανος, μονοκόμματο ξύλινο εργαλείο με χειρολαβή που η μια πλευρά του ήταν ορθογώνια και η άλλη κωνική, για το κοπάνημα των μουλιασμένων χοντρόρουχων

Τα σκεύη της ύφανσης:

• Ο αργαλειός , για να υφαίνουν τα διάφορα ρούχα, σκεπάσματα και κάπες από τραγίσια μαλλιά κ.λ.π.
• Το λανάρι. Ένα είδος χτένας για να καθαρίζουν το μαλλί πριν από το γνέσιμο με τη ρόκα.
• Η ρόκα, για να γνέθουν τα μαλλιά.
• Το αδράχτι, συμπλήρωμα της ρόκας.
• Το σφοντύλι, ένα στρογγυλό ξύλο για βαρίδι στο κάτω μέρος του αδραχτιού.
• Η ανέμη, για το μάζεμα της κλωστής σε κουβάρι.

Απαραίτητα σκεύη για κάθε σπίτι γεωργοκτηνοτρόφου ήταν και τα παρακάτω.

1. Το καντάρι ήταν μεταλλικό όργανο με διαγραμμίσεις σε οκάδες . Στο κάτω μέρος είχε το τσιγκέλι για να κρεμιούνται τα προς το ζύγι υλικά, ενώ το πάνω μέρος είχε κρίκο για να πιάνεται.
2. Η παλάντζα ήταν ζυγαριά με ένα δίσκο , που πάνω έβαζαν το πράγμα που ήθελαν να ζυγίσουν.
3. Η κρισάρα , για το ξεχώρισμα του αλευριού από τα πίτουρα. Ξύλινο κυλινδρικό σκεύος από λεπτή ή χοντρή συρμάτινη σήτα .
4. Το κόσκινο, για να καθαρίζουν το σιτάρι από τα ξένα σώματα. Στρογγυλή κατασκευή με ξύλινη πλευρική στεφάνη και συρμάτινη σχάρα στη βάση.
5. Η καρδάρα που ήταν ξύλινο δοχείο στο οποίο έβαζαν το γάλα από τα ζώα.
6. Το τυροβάρελο, ξύλινη κατασκευή για την αποθήκευση του τυριού.
7. Τα κουδούνια για το λαιμό των ζώων . Χάλκινα φουσκωτά κουδούνια για τα πρόβατα και χυτά ορειχάλκινα για τα γίδια.
8. Με τον ήχο των κουδουνιών, οι τσοπάνηδες παρακολουθούσαν την κίνηση του κοπαδιού.
9. Το σαμάρι , κατασκευή από ξύλινο σκελετό και στρώση γεμισμένη με βούτιμο για να προστατεύεται το ζώο. Συνέχεια του σαμαριού ήταν τα κολάνια και η ίγκλα καμωμένα από μαλακό κατεργασμένο δέρμα. Προσαρμοζόταν στη ράχη του γαϊδουριού ή του μουλαριού, για να καβαλικεύουν οι άνθρωποι και να φορτώνουν το βαρύ φορτίο που ήθελαν να μεταφέρουν.
10. Η λαιμαριά, ήταν απαραίτητο κομμάτι του εξοπλισμού των ζώων για το όργωμα των χωραφιών. Αυγοειδής κατασκευή με γέμιση και πέτσινο περίβλημα και εξωτερικό μεταλλικό σκελετό με θηλιές, που άνοιγε στο κάτω μέρος για να περάσει στο λαιμό του ζώου.